Şirketler ile çalışanlar arasındaki en büyük tartışma konusuydu: Uzaktan çalışma dönemi sona mı eriyor?
Kovid-19 pandemisinden hemen önce günlük olarak ofislere gidip gelen çalışanlar, salgının yayılmasının ardından tamamen uzaktan çalışma modeline geçmişti. Zaman içinde kademeli olarak açılan ofisler hala çoğunluğu oluştursa da birçok şirket çalışanlarına uzaktan veya hibrit çalışma imkanı sunuyor.
2024 yılı ile birlikte koronavirüs salgının etkileri minimuma inmişken büyük şirketler çalışanlarının ‘verimliliğini‘ artırmak için tekrardan ofise dönmeleri için çağrıda bulunuyor.
Birçok büyük firma, çalışanlarının konforu adına hibrit çalışma modelleri düzenlemesine rağmen bazıları iş verimliliğini ön plana alarak hibrit çalışma modelinin kendileri için uygun olmadığı kararına varıyor.
Öte yandan uzaktan veya hibrit çalışma modeliyle uzun bir süredir çalışan çalışanlar, işverenleri eğer ofise gelmelerini zorunlu tutarsa işlerinden ayrılıp, kendilerine uygun başka bir iş arayışına gireceklerini söylüyor.
Uzaktan çalışma yeniden bir istisnaya mı dönüşmeli?
ABD merkezli e-ticaret şirketlerinden birisi, geçen ay şirket içi paylaşılan bir duyuruda, Ocak 2025’ten itibaren çalışanlarını haftanın beş günü ofise gelmeleri gerektiği konusunda bilgilendirilmişti. Şirketin tepe yöneticisi, ofise dönüş çağrısıyla çalışanlarının yeni fikir üretme, ekip çalışmaları yaparak işbirliğini benimsemede ve birbirleriyle olan iletişimin güçlenmesi için büyük oranda etkili olacağını savunuyor.
Dünyanın en büyük eğlence sektörü şirketlerinden birisi de 2023 yılında çalışanlarını hibrit çalışma sistemiyle haftada dört gün, genellikle pazartesiden perşembeye kadar ofiste çalışmalarını zorunlu kılıyor. Hatta eğlence sektöründe önde gelen şirketin CEO’su çalışanlarına, yaratıcı bir işte fiziksel olarak bir arada olmanın birbirleriyle bağlantı kurma, gözlemleme ve yaratma yeteneğini körüklediğini ve sektördeki akıl hocalarından bir çok şey öğrenerek profesyonel açıdan büyümenin öneminden bahsetmişti.
Haftada 1-2 kez gelmek bile nadir uygulamaya dönüşmüş durumda
Teknoloji devlerinden biri olan firma ise, geçen hafta yaptığı açıklamayla, şirket ofislerinden çalışabilen küresel satış ekibi çalışanlarını haftada beş gün ofise gelme zorunluluğu getirdiğini açıkladı. Daha önce hibrit çalışma modeliyle çalışanlarını haftada üç gün ofise getiren büyük şirket, iş birliğinin gelişmesi, uzaktan çalışmanın rutinden çıkıp bir istisnaya dönüşmesi gerektiğini savundu.
Özellikle pandemi zamanında uzaktan çalışmanın simgesi haline gelen Zoom firmasının çalışanları da geçen yazdan beri haftada en az iki kere ofise gelmeleri isteniyor. Bu zorunluluğun, platformun şirket ofisinin yakınlarında oturan 7 bin 400 çalışanı için geçerli olduğu söyleniyor.
Ofise dönüş zorunluluğundan banka ve aracı kurumlarda etkilendi
Bu yazın başında dünya genelinde pek çok bankanın çalışanlarını haftada beş gün ofise geri dönmeleri zorunluluğu getirildi. Bu kararın nedenlerinden biri olarak ABD Finans Sektörü Düzenleme Kurumu’nun yeni düzenlemesi olarak gösteriliyor.
Bu yeni düzenlemeyle uzaktan çalışanların ev ofislerinin yeni bir pilot program kapsamında her üç yılda bir kaydedilmesi ve denetlenmesi gerekiyor. Ülke genelinde binlerce ev ofisi varken, en kolay yolun ev ofislerini denetlemek yerine büyük banka çalışanlarını tam zamanlı olarak ofise geri dönmeye yöneltiyor.
Ofise dönüş çağrısı mı yoksa hibrit çalışmaya devam mı?
ABD’li şirketlerin yüzde 90’ının 2024 sonuna kadar ofise dönüş çağrısında bulunması planlanırken, yöneticiler çalışanlarının yalnızca yüzde 16.3’ünün 2028’e kadar hibrit olarak çalışacağını bildiriyor.
Ofise dönüş çağrısının bazı ülkelerde diğerlerinden daha fazla olduğu görülüyor. Asya şu anda en yüksek ofise dönüş çağrısında bulunan şirketlere sahipken ABD’li şirketlerin en düşük seviyede olduğu görülüyor. Avrupa ülkelerinin çoğunun ikisinin arasında kaldığı bildiriliyor.
Ofise dönüş çağrısı, çalışanlar açısından farklı tepkilerle karşılanıyor. Verilere göre, çalışanların yüzde 47’si, çalıştığı şirketler eğer tam zamanlı ofise dönüş politikasını izlerlerse, işten ayrılacaklarını ve yeni bir iş aramaya başlayacaklarını söylüyor.
Çalışanların işlerini bırakmamalarını sağlamak için şirketler uzaktan çalışma ile geleneksel ofis çalışması arasında bir uzlaşma olarak hibrit çalışma sistemlerini tasarlıyor.
Raporlara göre, ABD’li işverenlerin yüzde 71’i 2023 yılı boyunca hibrit çalışma modelini uygularken uzaktan çalışma modeliyle yönetilen firmaların yüzde 52’sinin hibrit modele geçmesi planlandı.
Verilere göre, 2022 yılında firmaların yüzde 56’sı esnek çalışma saatlerinin önemli olduğu görüşüne sahipken bu oranın 2023 yılında yüzde 66’ya çıktığı görülüyor.
2023’ün son çeyreğinde en çok hibrit çalışma seçeneği sunan sektörler arasında inşaat, bankacılık, teknoloji ve iletişim, sigorta, bilişim alanları olduğu görülüyor.
Çalışanlar ‘hibrit çalışma’ istiyor
ABD’de bulunan bir analitik ve danışmanlık şirketi olan Gallup’ın verilerine göre, Mayıs 2024’te yapılan bir anketi uzaktan çalışan kişilerin onda altısı, hibrit çalışma düzenlemesi istiyor.
Çalışanların üçte biri tamamen uzaktan çalışmayı tercih ederken yüzde 10’u ofislerde çalışmayı seçiyor.
Uzaktan ve hibrit çalışanların, ofiste çalışanlara göre önemli ölçüde daha yüksek çalışan katılımına sahip olma eğiliminde olduğu görülüyor. Uzaktan çalışabilme olanağı olup işyerlerine çağrılan kişilerin katılımında pandemi boyunca büyük bir düşüş yaşandığı açıklandı.
‘Üretkenlik düşüyor’
The Stepstone Group’un 188 ülkeyi kapsayan bir çalışmasına göre, Avrupalı iş arayanların yüzde 42’i uzaktan çalışma seçeneği olmayan işleri reddettiği açığa çıktı.
Verilere göre iş arayanların neredeyse yarısı hibrit veya tamamen uzaktan çalışma seçenekleri sunmayan iş fırsatlarını reddetmeye meyilli oldukları anlaşılıyor.
İngiltere Ulusal İstatistik Ofisi tarafından yakın zamanda yapılan bir başka İngiltere bazlı araştırmada, özellikle hibrit çalışma modelinde veya tamamen evden çalışan tüm Londra çalışanlarının yüzde 60’ının üretkenliğinde düşüş olduğu açıklandı.
Uzaktan veya hibrit çalışma modeli işverenlerin büyük oranda tasarruf etmesini sağlıyor
Uzaktan çalışma istatistiklerine göre, 2022 yılında uzaktan çalışma pazarının 20.1 milyar dolar değerinde olduğu ve 2027 yılına kadar yüzde 23.8’lik bir bileşik yıllık büyüme oranıyla 58.5 milyar dolara ulaşması tahmin edildiği bildiriliyor.
Uzaktan çalışan her bir çalışan için şirketler her ay yaklaşık 22 bin dolar tasarruf ediyor ve diğer yandan çalışanlar ofise gitmeyip evden çalıştıkları için her yıl ortalama 4 bin dolar tasarruf ediyor.
Türkiye’de uzaktan çalışma modeli kayda değer boyutta
Türkiye’de Mayıs ayında açıklanan kamuda tasarruf paketi ile bazı memurlar için maaşlarda herhangi bir düşüş olmayacak şekilde uzaktan ve esnek çalışma modellerinin getirileceği duyurulmuştu.
2023 yarıyılı istatistiklerine göre, Türkiye’de uzaktan çalışma isteği 2022’nin ilk yarısında yüzde 66’dan, 2023’ün son çeyreğinde yüzde 84’e çıkmış durumda.
Fenix İnsan Kaynakları Danışmanlığı’nın ‘2023 Yarıyıl İstatistikleri’ çalışmasında adayların yüzde 84’ü gibi büyük bir çoğunluğu uzaktan çalışmayı tercih ettiği gözlemlendi.
Hibrit çalışma nedir?
Hibrit çalışma modeli hem ofisten hem de uzaktan çalışmanın bir arada uygulandığı bir çalışma düzenidir.
Çalışanlar, ofis ortamından kopmadan hem iş arkadaşlarıyla bir araya gelerek iş birliği içinde olabilir hem de başka bir ortamda çalışarak daha esnek bir çalışma düzenini benimseyebilir.
Modelin en büyük avantajlarından biri, çalışanlara daha fazla özgürlük alanı tanınmasıdır.
Uzaktan çalışma nedir?
Uzaktan çalışma, çalışanların geleneksel çalışma ortamı olan ofis ortamının dışında çalışmasına olanak sağlayan bir modeldir. Bir işin veya projenin tamamlanabilmesinde veya yürütülebilmesinde çalışanların aynı çatı altında toplanması gerekmediği kavramına dayanır.
Çalışanlar, genelde her gün ofise gidip gelerek bir çalışma modelini benimsemektense, uzaktan çalışma modülü ile evlerinden veya internetin bulunduğu her yerden çalışma imkanına sahip olurlar.
